İçindekiler

• Yazılım Nedir? Çeşitleri Nelerdir?
• Sistem Yazılımları ve Bilgisayarın Temel Taşı
• Uygulama Yazılımları
• Yazılım Kodlama Dilleri
• Programlama Dillerinin Çeşitliliği ve Kullanım Alanları

Yazılım Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Yazılım bir bilgisayarın belirli görevleri yerine getirmesi için tasarlanan komutlar ve verilerin bütünüdür. Basitçe söylemek gerekirse bilgisayarın "beyni" olarak düşünülebilir. Donanım (bilgisayarın fiziksel parçaları) olmadan yazılımın çalışması mümkün değildir, ancak donanım da yazılım olmadan anlamlı bir işlev görmez.

Basit bir hesap makinesinden karmaşık bir video oyununa, işletim sistemlerinden web sitelerine kadar hayatımızın her alanında yazılımla karşılaşırız. Gelecekte ise önemi daha da artacaktır. Yazılım mühendisliği en rağbet gören mesleklerinden biri olmaya her daim devam edecektir. Konuya dair örnekler aşağıdaki gibidir.

• Windows, macOS, Linux gibi işletim sistemleri bilgisayarınızı yöneten temel yazılımlardır.
• Telefonunuzda kullandığınız her uygulama bir yazılımdır.
• Yapay zeka, makine öğrenimi, büyük veri gibi kavramların temelinde yazılım bulunmaktadır.
• Tarayıcınızda gördüğünüz her web sitesi bir yazılım ürünüdür.

Tüm bunlara ek olarak yazılım genel olarak iki ana başlık altında incelenmektedir. Bunlar sistem yazılımları ve uygulama yazılımları şeklindedir.

Sistem Yazılımları ve Bilgisayarın Temel Taşı

Sistem yazılımları bir bilgisayarın temel işleyişini sağlayan, donanım ve uygulama yazılımları arasında köprü görevi gören bir dizi programdır. Bilgisayarın açılışından kapanışına kadar arka planda çalışarak donanım kaynaklarının etkin kullanımını sağlar ve diğer yazılımların sorunsuz çalışmasını garanti eder.

İşletim sistemi, sistem yazılımlarının en önemli bileşenidir. Windows, macOS, Linux gibi işletim sistemleri bilgisayarın tüm donanım ve yazılım kaynaklarını yönetir, kullanıcı arayüzünü sunar ve diğer uygulamalar için bir platform oluşturur. Örneğin; yazı yazarken kullandığınız Word programı, işletim sistemi sayesinde bilgisayarınızın işlemcisini, belleğini ve ekranını kullanabilir.

Sürücüler ise donanım bileşenleri ile işletim sistemi arasındaki iletişimi sağlayan özel yazılımlardır. Ekran kartı, ses kartı, yazıcı gibi her bir donanımın doğru çalışması için özel bir sürücüye ihtiyaç vardır. Sürücüler, donanımın özelliklerini işletim sistemine tanıtarak, işletim sisteminin bu donanımı yönetmesine olanak tanır. Öte yandan, derleyiciler ve bağlayıcılar gibi diğer sistem yazılımları, programcıların yazdığı kodları makine diline çevirerek bilgisayarın bu kodları anlayıp çalıştırabilmesini sağlar.  Bu sayede insan tarafından yazılan yüksek seviyeli programlama dilleriyle yazılan yazılımlar, bilgisayarın donanımı tarafından doğrudan çalıştırılabilir.

Uygulama Yazılımları

Uygulama yazılımları, bilgisayarlarımızın temel işlevlerini tamamlayarak belirli görevleri yerine getirmemizi sağlayan programlardır. Sistem yazılımlarının üzerine inşa edilir. Bilgisayarlarımızı kişisel ihtiyaçlarımıza göre özelleştirmemizi ve çeşitli işleri daha verimli bir şekilde yapmamızı sağlar.

Uygulama yazılımlarının temel özellikleri şunlardır:

• Kullanıcıların belirli ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanır.
• Ofis uygulamalarından oyunlara, bilimsel hesaplamalardan grafik tasarım programlarına kadar geniş bir kategoride uygulama yazılımı bulunur.
• Belirli bir işletim sistemi üzerinde çalışacak şekilde geliştirilir.

Günlük hayatta sıkça kullandığımız birçok program uygulama yazılımıdır. Örneğin; bir belge yazmak için kullandığımız Word, sunum hazırlamak için kullandığımız PowerPoint, internette gezinmek için kullandığımız Chrome gibi programların tamamı uygulama yazılımıdır. Ayrıca fotoğraf düzenleme programları, video oyunları, müzik çalarlar, hesap tabloları ve daha birçok program da bu kategoriye girer.

Uygulama yazılımlarının türleri şu şekilde:

• Ofis uygulamaları: Word, Excel, PowerPoint gibi belgeler oluşturup düzenlemek için kullanılan yazılımlar
• Web tarayıcıları: İnternet üzerinde gezinmek için kullanılan yazılımlar (Chrome, Firefox, Safari vs.)
• Veri tabanı yönetim sistemleri: Verileri depolamak, düzenlemek ve yönetmek için kullanılan yazılımlar
• Mobil uygulamalar: Akıllı telefonlarda kullanılan uygulamalar
• Grafik tasarım programları: Görsel içerikler oluşturmak için kullanılan yazılımlar
• Oyunlar: Eğlence amaçlı kullanılan yazılımlar

Yazılım Kodlama Dilleri

Yazılım kodlama dilleri, insanların bilgisayarlarla iletişim kurmasını sağlayan belirli bir sözdizimi ve kurallara sahip semboller ve kelimelerden oluşan yapay dillerdir. Bu sembolik sistemler sayesinde karmaşık işlemleri ve algoritmaları bilgisayarlara aktararak istediğimiz programları ve uygulamaları geliştirebiliriz. Tıpkı farklı ülkelerin kendi dilleri olduğu gibi yazılım dünyasında da birçok farklı programlama dili bulunmaktadır.

Programlama Dillerinin Çeşitliliği ve Kullanım Alanları

Programlama dilleri, amaçlarına ve özelliklerine göre farklılık gösterir. Bazı diller belirli bir alanda uzmanlaşırken bazıları ise daha genel amaçlı kullanılabilir. En popüler ve yaygın olarak kullanılan programlama dilleri ve kullanım alanları aşağıdaki gibidir.

• Python: Basit ve okunaklı yapısıyla yeni başlayanlar için idealdir. Veri bilimi, yapay zeka, makine öğrenimi gibi alanlarda sıklıkla kullanılır. Ayrıca web geliştirme ve otomasyon görevleri için de tercih edilir.
• Java: Geniş bir kütüphane desteği ve platform bağımsızlığı sayesinde büyük ölçekli uygulamalar geliştirmek için uygundur. Android uygulamaları, web uygulamaları ve enterprise uygulamalarında kullanılır.
• JavaScript: Web sayfalarına interaktif özellikler eklemek için kullanılan temel dildir. Node.js sayesinde sunucu tarafı geliştirmelerde de karşımıza çıkar.
• C++: Performans gerektiren uygulamalar (oyunlar, işletim sistemleri, gömülü sistemler) için tercih edilen güçlü bir dildir.
• Swift: Apple tarafından iOS ve macOS uygulamaları geliştirmek için tasarlanan modern bir dildir.
• C#: Microsoft tarafından geliştirilen C#, Windows uygulamaları, oyun geliştirme (Unity) ve .NET platformu için kullanılır.
• PHP: Web geliştirme alanında en popüler dillerden biridir. Dinamik web siteleri ve e-ticaret platformları için tercih edilir.
• Go: Google tarafından geliştirilen, basit ve güvenilir sistemler oluşturmak için tasarlanmış bir dildir.